Wat is het en waarom is preventie belangrijk?
Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer is een onderwerp dat de laatste jaren veel aandacht krijgt. Het betreft situaties waarin medewerkers zich onveilig, ongemakkelijk of respectloos behandeld voelen door collega’s of leidinggevenden. Het herkennen van dit gedrag, weten hoe je het kunt voorkomen en welke maatregelen je kunt treffen, is van groot belang om een gezonde en veilige werkomgeving te creëren en (vooral) te behouden.
Wat is grensoverschrijdend gedrag?
Grensoverschrijdend gedrag verwijst naar handelingen of gedragingen die de persoonlijke grenzen van een ander overschrijden. Dit gedrag kan fysiek, verbaal of psychologisch van aard zijn en varieert van ongepaste opmerkingen en intimidatie tot seksueel grensoverschrijdend gedrag of zelfs fysieke agressie.
Enkele voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag zijn:
• Verbale intimidatie: Beledigingen, schreeuwen of schelden tegen een collega.
• Seksuele intimidatie: Ongewenste aanrakingen, seksueel getinte opmerkingen of verzoeken om seksuele gunsten.
• Psychologische intimidatie: Pesten, buitensluiten of anderen opzettelijk kleineren.
• Fysiek geweld: Agressieve fysieke handelingen, zoals duwen of slaan.
Hoewel deze voorbeelden duidelijk grensoverschrijdend zijn, kunnen de nuances soms lastig te identificeren zijn, vooral als het gedrag geleidelijk escaleert. Daarbij speelt de subjectieve beleving van mensen een rol. Persoonlijke grenzen van de één kunnen veel verder liggen dan die van een ander. Een goed gesprek en continue aandacht voor omgangsvormen is dan ook erg belangrijk om te bepalen wanneer sprake is van grensoverschrijdend gedrag. Grenzen die in de tijd ook aan verandering onderhevig zijn.
Grensoverschrijdend gedrag vs. een misstand
Grensoverschrijdend gedrag is dan ook niet per se hetzelfde als een misstand. Een misstand heeft vaak betrekking op illegale of ethisch verwerpelijke praktijken binnen een organisatie, zoals fraude, corruptie of het bewust overtreden van wet- en regelgeving. Een misstand is vaak te herkennen aan een formele norm die wordt overtreden. Bijvoorbeeld in de vorm van een strafbaar feit.
• Grensoverschrijdend gedrag is vaak persoonlijk gericht en heeft direct invloed op individuen in de organisatie, zoals medewerkers die zich onveilig voelen door de acties van een collega of leidinggevende.
• Een misstand betreft daarentegen doorgaans bredere, structurele problemen die de integriteit van de organisatie zelf in gevaar brengen, zoals financieel wangedrag of schending van milieuregels.
Beide vormen van ongewenst gedrag kunnen overigens een zeer negatieve invloed hebben op de werksfeer en het moraal van medewerkers, maar vereisen wel een verschillende benaderingen voor signalering en aanpak. In laagdrempelige manier om gedrag te melden is van cruciaal belang.
Waarom is het belangrijk om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen
Het behoeft eigenlijk gaan nadere uitleg dat het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag essentieel is voor de gezondheid, veiligheid en de productiviteit van medewerkers. Maar we stippen ze hier toch nog even aan;
1. Gezonde werkomgeving: Werknemers die zich veilig en gerespecteerd voelen, presteren beter en zijn meer betrokken bij hun werk. Onveilige werkplekken leiden vaak tot stress, ziekteverzuim en zelfs burn-outs (met alle gevolgen van dien).
2. Juridische verantwoordelijkheid: Werkgevers hebben de wettelijke verplichting om een veilige werkomgeving te garanderen (zorgplicht). Het niet adequaat handelen bij meldingen van grensoverschrijdend gedrag kan juridische consequenties hebben voor de organisatie.
3. Reputatieschade: Een bedrijf dat bekendstaat om wangedrag op de werkvloer kan ernstige schade oplopen aan zijn imago, wat het aantrekken van nieuw talent en klanten bemoeilijkt. Hierdoor loopt het bedrijf of de organisatie op langere termijn ernstige continuïteitsrisico’s.
4. Kostenbesparing: Het aanpakken van grensoverschrijdend gedrag kan op de lange termijn kosten besparen door verminderd ziekteverzuim, minder personeelsverloop en minder kans op juridische geschillen.
Het effect van een goede klokkenluidersregeling
Een effectieve manier om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en op te lossen, is door het implementeren van een krachtige klokkenluidersregeling met een effectieve interne meldprocedure. Een dergelijke regeling biedt medewerkers een veilige en vertrouwelijke manier om wangedrag te melden zonder angst voor represailles.
De belangrijkste elementen van een goede klokkenluidersregeling zijn:
1. Veilig en vertrouwelijk melden: Medewerkers moeten erop kunnen vertrouwen dat hun melding serieus wordt genomen en dat hun identiteit beschermd blijft. Dit voorkomt dat mensen zich geremd voelen om zich uit te spreken.
2. Onafhankelijke behandeling: Het is belangrijk dat meldingen onafhankelijk worden beoordeeld, zonder invloed van leidinggevenden die mogelijk betrokken zijn bij het grensoverschrijdende gedrag.
3. Duidelijke procedures: Medewerkers moeten weten waar, hoe en bij wie ze een melding kunnen doen. Transparantie over het proces en de systematiek helpt om vertrouwen op te bouwen en moedigt aan tot melden.
4. Tijdige opvolging: Snel en doortastend handelen bij meldingen van grensoverschrijdend gedrag toont aan dat de organisatie deze zaken serieus neemt. Dit helpt niet alleen bij het oplossen van individuele gevallen, maar versterkt ook de cultuur van verantwoordelijkheid binnen het bedrijf.
Conclusie
Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer is een serieuze kwestie die zowel individuen als de organisatie als geheel kan schaden. Door duidelijk beleid te hebben rond het voorkomen van dergelijk gedrag en door een veilige en betrouwbare klokkenluidersregeling te implementeren, kunnen bedrijven een belangrijke stap zetten naar een meer inclusieve, veilige en respectvolle werkomgeving. Het is niet alleen een wettelijke verantwoordelijkheid, maar ook een morele plicht om een werkomgeving te creëren waar iedereen zich veilig voelt. SpeakUp Totaal biedt hiervoor een krachtige oplossing; alles in één keer geregeld.
